Effectieve en motiverende complimenten geven aan kinderen
‘Wat ben jij slim zeg!’. Sommige kinderen horen al vanaf een hele jonge leeftijd hoe slim ze zijn. Volwassenen denken dat ze het kind hiermee complimenteren, maar op termijn kan het een kind erg onzeker maken. Als je altijd een compliment krijgt voor iets waar je niets voor hebt hoeven doen – je kwam immers gewoon zo uit de buik van je moeder – dan kan dat je angstig maken om iets nieuws aan te pakken. ‘Wat als het niet lukt; misschien ontdekken mensen dan wel dat ik helemaal niet zo slim ben?’. Lees verder om meer te ontdekken over de ontwikkeling van een mindset die gericht is op groei en het durven aanpakken van nieuwe uitdagingen: het is een proces dat tijd en energie kost!
Complimenten geven op het proces in plaats van het resultaat
Als jij je kind regelmatig een compliment geeft, zorg je ervoor dat zijn zelfvertrouwen groeit. De meeste kinderen hebben namelijk veel bevestiging nodig van hun ouders en dat krijgen ze onder meer door te horen dat ze iets goed doen. Helaas focussen veel ouders zich bij het geven van complimenten op het resultaat. Het gevolg hiervan is dat een kind soms alleen een compliment krijgt als hij goed presteert. Toch werkt het vaak beter om complimenten te geven op basis van het proces in plaats van het resultaat. Complimenteer je kind daarom ook voor zijn inzet, ook als hij het gewenste resultaat niet bereikt heeft.
Intrinsiek, dat is het toverwoord
De vraag hoe je een kind motiveert, is er eentje waar alle ouders af en toe mee worstelen. Is belonen, zoals de helft van de ouders soms doet, iets dat dan werkt? Volgens experts kunnen we onze pijlen beter op andere dingen richten. Intrinsiek is hierbij het toverwoord. Kirsten Muetstege, orthopedagoog bij ZIEN in de Klas zegt: “Het effect van belonen is maar kort en dooft uit. Ook moet je steeds extremere beloningen geven om te blijven stimuleren.” Ook kinderpsycholoog en opvoedkundige Tischa Neve geeft aan dat beloningen niet altijd bijdragen aan zelfvertrouwen en motivatie. “Kinderen voelen zich ellendig als ze de beloning niet halen. En valt de beloning weg, dan zakt de motivatie in. Liever wil je dat kinderen trots op zichzelf zijn en van binnenuit aan de slag gaan.” Het is ook fijn als de inzet van je kind wordt geprezen met een blije leerkracht, ouder die glimt van trots of een goed cijfer. Toch geldt ook hier: als het plezier om te leren van binnenuit komt, is dat een betere boost voor motivatie.
Mindset ‘op slot’
In de loop van de je leven – dit kan al gebeuren als kind – kan de denkwijze over je eigen intelligentie negatief worden door beïnvloed door dingen die je meemaakt en door de invloed van je omgeving. Je mindset is dan ‘vast’, in de mindset-theorie van Carol Dweck ook wel een ‘fixed mindset’ genoemd. Uitspraken als ‘het gaat me echt nooit lukken’ of ‘zie je wel, ik kan niks’ horen bij deze vaste mindset. Kinderen met een vaste mindset voelen bijvoorbeeld de drang om hun intelligentie telkens te bewijzen en schamen zich voor het maken van fouten en proberen deze te maskeren. Kinderen met een mindset die gericht is op groei grijpen juist nieuwe uitdagingen aan om slimmer te worden.
Waarom is het waardevol om complimenten te geven
Je verwacht het misschien niet direct, maar complimenten kunnen bijzonder waardevol zijn voor je kind. Complimenteer jij je kind regelmatig voor zijn inzet of een behaald resultaat? Dan stimuleer je allereerst positief gedrag. Als jij je kind laat weten dat hij iets goed doet, zal hij dit gedrag vaker gaan vertonen. Doordat jij hem complimenten geeft, weet hij namelijk dat dit gewenst gedrag is. Daarnaast hebben complimenten een positieve invloed op het zelfvertrouwen van je kind. Hij gelooft hierdoor meer in zijn eigen kunnen, waardoor hij sneller in staat is nieuwe dingen te proberen. Dit komt de ontwikkeling van je kind ten goede.
Een ‘gloeiend’ brein = een blij brein
Onderstaande afbeelding laat zien dat er in het brein van een persoon met een groeimindset meer activiteit plaatsvindt. Het brein lijkt wel te ‘gloeien’. Om de mindset van je kind ten goede te veranderen – en ook te laten ‘gloeien’ – is het in de eerste plaats belangrijk om de positieve kracht van inspanning over te brengen aan je kind: oefenen, doorzetten, blijven proberen! Het aanleren van een positieve mindset gericht op groei is een langdurig proces. Ironisch genoeg is het aanleren van een groeimindset ook een kwestie van oefenen, doorzetten en blijven proberen. Je wordt helaas niet van de ene op de andere dag wakker met een mindset die non-stop in de groeimodus staat.
Bron: Students’ Mindsets for Learning and Their Neural Underpinnings, Tirri & Kujala, 2016
5 tips bij het geven van complimenten
Om je kind te kunnen stimuleren in het aanleren van een groeimindset is het eerst noodzakelijk om je eigen mindset eens goed onder de loep te nemen. Neem een, voor jou persoonlijk, uitdagend doel in gedachten en doorloop onderstaand schema. Vraag je bij de vier categorieën (UITDAGINGEN, OBSTAKELS, INSPANNING, KRITIEK, SUCCES VAN ANDEREN) af of je gedrag thuishoort in de linkerkolom of in de rechterkolom. Bevind jij je meer in de kolom van de vaste mindset? Dan is er werk aan de winkel! Om te beginnen kun je op zoek gaan naar een kleine persoonlijke uitdaging, iets dat enigszins buiten je comfortzone ligt. Iets waarvan je diep van binnen wel weet dat het zal gaan lukken, maar je zult er wel moeite voor moeten doen. Schrijf dit doel op en ga aan de slag. Pas, bij de uitvoering van de uitdagende taak, alle componenten toe uit de rechterkolom:
- Omarm uitdagingen
- Blijf volhouden bij tegenslagen
- Zie inspanning als de weg naar meesterschap
- Leer van kritiek
- Vind lessen en inspiratie in het succes van anderen
Na deze oefening zal je vast en zeker beter begrijpen wat een groeimindset inhoudt. Het is onhaalbaar om ineens in alle situaties een groeimindset te kunnen hanteren. Net als voor je kind is dat ook voor jou als ouders een kwestie van tijd (en zelfs dan blijft het in de praktijk onmogelijk om in álle situaties in ons leven een groeimindset aan te nemen en dat is gelukkig ook helemaal niet altijd nodig). Om maar even in het schema te blijven: ‘Omarm de uitdaging om een groeimindset aan te leren 😉’.
Bron: Mindset, Dr Carol S. Dweck
Complimenten voor harde werkers
Ook het strooien met complimenten naar je kind levert je niet direct de groeimindset op. Het is een kwestie van tijd en energie. Hoe eerder je begint met het stimuleren van een groeimindset, hoe waardevoller het is voor je kind, want het hele jonge brein is nog extra ‘kneedbaar’. Werk met veel geduld samen met je kind aan het ontwikkelen van een liefde voor leren en aan een bewustwording dat fouten maken en falen horen bij een effectief leerproces. Becomplimenteer je kind altijd op het proces, op het doorzettingsvermogen en op het harde werk en nooit op intelligentie, cijfers, resultaat of prestatie.
‘It’s all about timing!’
Heeft je kind een mooi resultaat geboekt, maar hier niet hard voor hoeven werken? Vraag je dan kritisch af of je kind wel een compliment verdient. Sommige kinderen voelen zich zelfs beledigd. ‘Een 9 voor mijn topo-toets? Waarom krijg ik een compliment? Ik heb er maar 10 minuten voor geleerd?’ Geef dus alleen complimenten als je je kind flink hebt zien zweten, dan weet je zeker dat je compliment ook echt binnenkomt en gewaardeerd wordt. Vaak ontvangen kinderen complimenten het beste als ze zich zelf ook trots voelen over de geleverde inspanning.
Oefenen, oefenen, oefenen…
Oefen ook eens samen met je kind op Squla. Vraag je kind wat een uitdaging zou kunnen zijn en help eventueel bij het bedenken hiervan. Probeer goed het niveau van je kind in te schatten en een doel te stellen dat net buiten de comfortzone van je kind ligt. Als je kind aan de slag gaat met de uitdagende opdracht kun jij gaan oefenen met het geven van complimenten op het juiste moment. Zo kun je elke dag weer een nóg betere ouder worden dan je als was. Die groei zal jou als ouder vast en zeker trots maken…Wat is de volgende uitdaging die je aan gaat grijpen?
20 complimenten om je kind te laten glimmen van trots!
Laat kinderen constant weten wat het positieve effect is van hun doorzettingsvermogen, concentratie of inzet. Dat geeft zelfvertrouwen. Beloon dus niet alleen het bereikte succes of resultaat, maar vooral de inspanning. Geef complimenten en waardering voor de moeite die ze doen. Of vraag eens waarom iets is gelukt. Wij geven 20 voorbeelden om je op weg te helpen.
- ‘Je zag er erg tegenop, maar het werk is nu toch af’
- ‘Ik zie hoe hard je hebt gewerkt, zo knap van jou’
- ‘Je vond het moeilijk, maar het is je toch gelukt’
- ‘Je hebt je zo goed ingezet, je mag trots op jezelf zijn’
- ‘Wat handig van jou dat je dat zo hebt opgelost’
- ‘Je hebt steeds doorgezet, ook toen je geen zin had’
- ‘Je hebt zo geconcentreerd gewerkt, dat je meer tijd hebt om te spelen’
- ‘Wat een mooie fout om van te leren!’
- ‘Nu je het snapt, wordt het makkelijker’
- ‘Het ging even een paar keer fout, en toen had je het door’
- ‘Wat was jij gefocust bezig’
- ‘Je maakt me trots’
- ‘Wat je deed was geweldig’
- ‘Ik vertrouw je’
- ‘Dat was echt een goede keuze’
- ‘Wat knap, je bent weer een stapje verder’
- ‘Dat was moedig van je’
- ‘Ik vind het knap dat je zo dapper was’
- ‘Je maakt me blij’
- ‘Ik weet dat je je best deed’