Persbericht: Zo belangrijk is een rijke woordenschat als een kind leert lezen

Hoeveel woorden een kind kent, heeft invloed op zijn taalvaardigheid. Het bepaalt hoe goed hij leert lezen en luisteren op de basisschool. Begint een kind in groep 3 al met een lage woordenschat, dan kan hij daar de rest van zijn (school)carrière last van hebben.

Goedmaken, ridder, versiering, metselen. En wat dacht je van mengen, avondeten en kruispunt? Het is zomaar een greep uit de Basiswoordenlijst Amsterdamse Kleuters (BAK), met daarop zo’n 2000 woorden die een kind zou moeten beheersen als hij naar groep 3 gaat. De lijst is ontwikkeld in opdracht van de Gemeente Amsterdam om taalachterstanden in de klas tegen te gaan. Want hoewel de meeste kinderen bij de start van de basisschool genoeg woorden kennen, zijn er ook kleuters die maar 300 woorden beheersen, of zelfs nog minder. Door deze achterstand hebben niet alle kinderen een gelijke startpositie op de basisschool. 

Waarom is dat erg? Uit internationaal onderzoek blijkt dat woordenschat een voorspellende factor is voor leesvaardigheid op latere leeftijd. Anders gezegd: hoe meer woorden een kleuter kent, hoe makkelijker hij leert lezen op de basisschool. Dat is belangrijk, want lezen helpt niet alleen bij het vak taal, maar ook bij rekenen, aardrijkskunde en zelfs bij gym. Denk maar eens aan het interpreteren van instructies: daar heeft een kind een goede dosis taalkennis voor nodig.

Kinderen die aan het begin van de basisschool niet goed leren lezen, halen deze achterstand maar moeilijk in. Dit heeft ook gevolgen voor de verdere (school)carrière. De Onderwijsinspectie concludeerde eerder dit jaar dat leerlingen steeds minder goed presteren op vakken als taal en rekenen en dat een groeiende groep jongeren zelfs laaggeletterd van school komt. Volgens Stichting Lezen en Schrijven hebben 2,5 miljoen volwassenen in Nederland moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. 

Om die reden ontwikkelde het Instituut voor Taalonderzoek en Taalonderwijs Anderstaligen (ITTA) de BAK. Docenten van basisscholen in heel Nederland gebruiken deze woordenlijst om taalachterstanden in de klas weg te werken, en om te zorgen dat elk kind aan het einde van groep 2 min of meer dezelfde woorden kent. Zo begint iedereen op hetzelfde niveau met leren lezen. Ook Squla vindt het belangrijk dat elk kind met gelijke kansen aan groep 3 begint. Daarom werd WoordExtra ontwikkeld: een gratis tool waarmee kleuters en peuters op een leuke manier BAK-woorden kunnen leren.

Jeanne Kurvers was universitair hoofddocent aan de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit van Tilburg. Nu ontwikkelt ze lesmaterialen voor kinderen en volwassenen die Nederlands leren. Hoe belangrijk woordenschat is bij het begrijpen van taal, legt ze uit aan de hand van een voorbeeld. ‘Stel: je ziet een plaatje met een fiets, een auto en een vliegtuig. De vraag luidt: Wat is het minst snelle voertuig? Als je wel het woord ‘snel’ kent, maar niet in combinatie met ‘minst’, beantwoord je de vraag waarschijnlijk verkeerd.’ 

Nu is er niet meteen reden tot zorg als een kind nog nooit het woord ‘hupsakee’ (ook op de BAK-lijst) heeft uitgesproken. Of als hij geen idee heeft wat een woonwagen is. ‘Als de woordenschat van een kind nog niet op peil is, betekent dit niet automatisch dat hij achter blijft lopen,’ legt Kurvers uit. ‘Of je goed leert lezen, is van veel meer factoren afhankelijk. Hoe makkelijk je leert en hoe intensief je wordt begeleid, bijvoorbeeld.’

Maar het kan nooit kwaad om de woordenschat van je kleuter op te krikken. Wat kun je als ouders doen? De eerste tip van Kurvers: ‘Lees voor, lees voor, lees voor. Elke dag.’ En: betrek je kind bij huishoudelijke klusjes. ‘Bijna alle belangrijke woorden zitten in één wasmand. Daar vind je rood, blauw, geel, groot, klein, bolletjes, strepen, stipjes. Als je samen met je kind de was opvouwt en in de la legt, kun je veel woorden laten passeren. En zo kom je ook bij een bezoekje aan de kinderboerderij een heel eind.’ 

Ook handig: uitgebreid antwoord geven op de vragen van je kind. Als hij vraagt ‘Mag ik een snoepje?’ kun je ‘Nee’ zeggen, maar je kunt ook uitleggen waarom dat niet zo slim is als hij net zijn tandjes heeft gepoetst. Hetzelfde geldt voor het benoemen van plaatjes. Kurvers: ‘Stel daar ook vervolgvragen bij. Bijvoorbeeld bij een huilend kindje in de speeltuin: ‘Waarom huilt hij, denk je? En wat zal hij daarna doen?’ Een kindje leert zo verbanden te leggen. En dit helpt weer bij het begrijpen van taal.’

—————————— EINDE PERSBERICHT ——————————

Noot voor de redactie:

Bronnen:

Over Squla
Squla is de afgelopen negen jaar uitgegroeid tot marktleider op het gebied van online lesprogramma’s. Op dit moment oefenen en spelen ruim 150.000 kinderen gemiddeld 90 minuten per week thuis op Squla. Squla biedt voor scholen een gratis login om ook tijdens schooltijd de les te verrijken met de online quizzen en games. Meer dan 600.000 basisschoolleerlingen maken hier op dit moment gebruik van. Voor alle peuters en kleuters heeft Squla WoordExtra ontwikkeld, een gratis tool waarmee kinderen de noodzakelijke woorden kunnen leren die ze nodig hebben voor een goede start in groep 3. Wilt u meer weten of een proefaccount aanvragen, neemt u dan contact op met Inge Verberk, telefoonnummer 06-48793094 of inge.verberk@squla.com.