Als je ergens goed in bent, is het al snel leuk. Maar wat als jouw zoon of dochter leesproblemen of dyslexie heeft en nauwelijks te motiveren is om te lezen? Hier lees je 10 praktische tips uit de klas van juf Shelby om het leesplezier ook thuis te stimuleren; juist voor als het lezen niet zo goed gaat.
TIP 1: Succeservaring opdoen en complimenten geven
Als leerkracht merkte ik dat kinderen met leesproblemen geen zin hadden om te lezen. Vaak hebben deze kinderen al in de eerste jaren van het leesonderwijs van groep 3 of 4 ervaren dat ze ‘niet goed’ in lezen zijn. En daardoor waren ze al langere tijd het plezier in lezen verloren. Zodra een kind ervaart dat hij ergens ‘goed’ in is en succes behaald; wordt het ook leuker. De manier van verbeteren kan hier een rol in spelen. Tijdens de leeslessen pas ik de volgende werkwijze toe:
- Wacht een paar tellen voordat je je kind verbetert. De kans is groot dat je kind zelf aan het einde van de zin ontdekt dat er een foutje zat.
- In plaats van direct te verbeteren kun je ook zeggen: ‘Kijk eens nog een keer naar dat woord’ of ‘Lees de zin eens opnieuw’.
- Lees een moeilijk woord samen hardop voor, of hak lange woorden in kleinere stukjes.
- En je hoeft niet ieder foutje altijd te verbeteren.
Complimenten geven een gevoel van succes. Complimenten over inzet en doorzettingsvermogen zijn krachtiger dan complimenten over het eindresultaat. Dus zeg liever ‘Wat heb je goed je best gedaan’ in plaats van complimenten met een oordeel ‘Wat las je dat stukje foutloos’.
Meer over het geven van effectieve en motiverende complimenten aan kinderen ->
TIP 2: Lees boeken over dyslexie
Als leerkracht merkte ik dat vooral vanaf groep 5 en 6 kinderen er aan toe zijn om meer te weten over wat hun leesprobleem precies is. Ook beseffen ze op deze leeftijd steeds meer de onderlinge verschillen t.o.v. hun klasgenootjes. Dat geeft nog wel eens onzekerheid. Door te leren over dyslexie beseffen kinderen dat ze niet dom zijn; maar leren ze wat dyslexie is.
Er zijn diverse boeken over dyslexie speciaal voor kinderen.
- ‘Ik ben niet bom’ (Van de Coolwijk, 2009)
- ‘De dyslexie survival gids’ (De Bondt, 2009)
- ‘Ik heb dyslexie, nou en! Ik zal je versteld doen staan.’ (De Groot, 2009)
Er zijn ook speciale boeken die ‘makkelijke’ zinnen bevatten maar toch spannend zijn, zoals de Kokkel-reeks boeken. Ze hebben een laag technisch leesniveau, door de woord- en zinslengte, waarbij rekening gehouden wordt met de interesses passend bij de leeftijd. Daardoor zijn de boeken eenvoudig te lezen maar qua onderwerp niet te kinderachtig.
TIP 3: Het dyslexie lettertype
Er zijn speciaal voor dyslectische leerlingen boeken met het lettertype ‘Dyslexie’. Het Dyslexie Font is zo ontworpen dat iedere letter uniek in zijn vorm is. Hierdoor wordt het draaien, spiegelen en verwisselen van letters tegengegaan en leest het vaak prettiger voor kinderen. Uitgeverij Kluitman en uitgeverij Dyslexion hebben veel bekende (kinder)boeken uitgegeven in het lettertype Dyslexie.
TIP 4: Samen voor-koor-door lezen
‘Samenleesboeken’ zijn boeken die speciaal geschreven zijn om als ouder samen met je kind te lezen. Stukjes makkelijke tekst die je kind leest, worden afgewisseld met moeilijker tekst die jij als ouder leest. Daarnaast kun je ook bij ieder willekeurige tekst de voor-koor-door techniek gebruiken, deze techniek gebruik ik ook regelmatig in de klas. Eerst lees jij de tekst ‘voor’, daarna lees je de tekst samen hardop in ‘koor’ en tenslotte wordt hetzelfde stukje ‘door’ je kind zelf gelezen. De derde keer wordt dan al snel een succes-ervaring!
TIP 5: Leesvorderingen bijhouden
Het werkt voor kinderen motiverend om hun eigen vooruitgang te zien. Op bijvoorbeeld een papieren centimeterstrook kun je het aantal gelezen boeken of aantal gelezen bladzijdes bijhouden.
TIP 6: Kies samen een interessant boek
Zoek bijvoorbeeld samen websites van kinderboekenschrijvers, verfilmde boeken, gedichtenbundels, digitale (prenten)boeken of informatieve boeken over een onderwerp of hobby wat jouw zoon of dochter interesseert (bijv. boeken over de ruimte, dinosaurussen, dieren etc.). Of boeken met leuke feiten zoals het Guinness World record boek. Het is overigens helemaal niet erg als je kind een te moeilijk boek kiest, bekijk eventueel vooraf samen de moeilijke woorden en leg deze uit.
TIP 7: Lezen hoeft niet altijd uit een leesboek te zijn
Allerlei dingen in je directe omgeving kunnen een speelse leesoefening zijn waarmee je voorkomt dat het lezen thuis een schoolse beleving wordt voor je kind.
- Zo snel mogelijk verkeersborden voorlezen op de snelweg
- Stripboeken lezen
- Recepten lezen
- Kentekens oplezen in de auto > Maak er een wedstrijdje van!
- Moppenboekjes lezen
TIP 8: Speel leesspelletjes met een boek
In plaats van te focussen op het verhaal kun je ook eens één van de volgende leesspelletjes met een boek proberen:
Toneellezen
Gooi met een dobbelsteen. Het nummer wat je gooit, bepaalt hoe de tekst wordt gelezen. Bedenk samen zes leuke rollen. Bijvoorbeeld 1: als heks, 2: als een deftige dame, 3: als een boze meneer etc.
Om en om lezen
Om beurten lees je een letter uit de tekst. Wie zich vergist is af. Wie dit het langst volhoudt is de winnaar. Dit kun je ook woord voor woord doen.
Woordzoekertje
Jij noemt een woord dat ergens in de tekst te vinden is. Je kind probeert zo snel mogelijk het woord te vinden. Eventueel met behulp van een stopwatch maak je het extra spannend. Wissel daarna de rollen om.
Achterstevoren lezen
Begin achteraan de bladzijde. Lees de tekst woord voor woord, terug naar het begin. Maak je een fout, dan ben je af. Wie tot het laatst overblijft, is de winnaar. Natuurlijk is er dan geen leesbegrip, maar wel een leuke afwisseling.
TIP 9: Met stemmetjes lezen
De manier van voorlezen kun je extra leuk maken door stemmetjes te gebruiken. Dit vinden de kinderen in mijn klas geweldig! Bijvoorbeeld een robot-stem, heksen-stem, fluisterend, zingend, schreeuwend of door elkaar steeds te herhalen als een papegaai. Vaak hebben de kinderen zelf nog veel meer creatieve ideeën voor leuke stemmetjes.
TIP 10: Luisterboeken werken motiverend!
Luisterboeken zorgen ervoor dat kinderen nieuwe woorden leren in goed gestructureerde taal en dat ze zich kunnen richten op de inhoud en spanning in een verhaal in plaats van op de leestechniek. Hierdoor krijgen kinderen meer plezier om het verhaal zelf. Luisterboeken kun je lenen in de bibliotheek. Daarnaast heeft de Stichting ‘Passend lezen’ op de website van Superboek veel gesproken boeken. Je vindt hier de meest actuele titels én het is gratis voor kinderen met leesproblemen onder de 18 jaar!
Dit waren mijn leesmotivatie tips uit de klas, veel leesplezier!
Dit artikel is geschreven door Shelby Vos-van Andel, leerkracht en Intern begeleider in het basisonderwijs. Als Intern begeleider ben ik onder andere verantwoordelijk voor de dyslexiezorg binnen de school en gespecialiseerd in leesproblemen en dyslexie.
