ThemaTalk: Samenwerken met coöperatief leren
Deze week zijn we gestart met de eerste ThemaTalk over samenwerken. Eva Veenstra is coördinator coöperatief leren en vertelt hoe de leerlingen samenwerken op basisschool Van Asch van Wijck in Utrecht.
Door Redacteur Squla
‘Het is niet mogelijk dat een leerling niet meedoet’
Tijdens het coöperatief leren, werken leerlingen in kleine groepjes aan een leertaak. Het is een manier van leren waarbij leerlingen samenwerken en een heel actieve rol hebben. Eva Veenstra is coördinator coöperatief leren en leerkracht op de Van Asch van Wijckschool in Utrecht. Eva: ‘Samenwerken vinden wij belangrijk op school. Daarom zijn we tien jaar geleden gestart met coöperatief leren. We krijgen vaak te horen: ‘Oh, maar onze school doet ook aan samenwerken.’ Dat kan kloppen, maar met deze methode weet je zeker dat samenwerken in de klas echt tot zijn recht komt.
Waarom is groepswerk zo belangrijk?
Met groepswerk leer je samenwerken. Ook leren leerlingen omgaan met verschillende talenten. In een groepje zit bijvoorbeeld een leerling die goed is in ruimtelijk denken, één die sterk is in taal en een ander is weer goed in de sociale omgang. Het is niet mogelijk dat een leerling niet meedoet en denkt: ‘Zo, mijn teammaatje gaat maar werken, ik doe even helemaal niets.’ Je bent als leerling voortdurend aan de beurt. Je moet de ander helpen, geeft uitleg, discussieert… .
Hoe laat je de samenwerking in groepjes goed verlopen?
‘Elke leerling heeft een ‘eigen’ rol. Er is bijvoorbeeld een stilte-kapitein, een schrijver en tijdsbewaker. Bij een vertelopdracht kan een kleuter prima als tijdsbewaker de tijd in de gaten houden met een timer op het digibord. In groep 7 gebruikt de tijdsbewaker de klok of zijn eigen horloge. Tussendoor geeft hij ook aan hoeveel tijd er nog over is.
Kun je een voorbeeld noemen van een werkvorm?
‘Coöperatief leren kent simpele werkvormen die je in elke klas, bij elk vak kunt gebruiken. Je noemt ze structuren. Op maandagochtend gebruik ik vaak de ‘binnen-buitenkring’, waarbij de leerlingen elkaar over het weekend vertellen. Ik stel ze op in de twee kringen, ze krijgen denktijd en dan zeg ik: ‘Binnenkring vertel maar aan de buitenkring wat jij dit weekend heb gedaan.’
Bij een gewoon kringgesprek zijn er kinderen die al na vijf minuten afhaken, en dan moeten er nog vijfentwintig leerlingen hun verhaal vertellen. Dat voorkom je in dit geval.
Werkt de leerling dan nooit zelfstandig?
‘Jawel! Het lijkt misschien alsof we de hele dag bezig zijn met alleen maar samenwerken, dat is niet zo. Het draait natuurlijk om de lesstof en dat kan ook zelfstandig lezen zijn in je geschiedenisboek. Bij ons op school staat wel vast dat elke klas minimaal twee structuren van coöperatief leren per dag gebruikt.’
Welke tip heb jij om te starten met samenwerken in de klas?
‘Begin eenvoudig door één structuur van het coöperatief leren uit te proberen. Er zijn er tientallen en je kunt ze bij elke vak wel gebruiken. Bijvoorbeeld ‘tafelrondje per tweetal’. Dit is een mooie structuur om een nieuw thema te introduceren. Je laat de duo’s zoveel mogelijk opschrijven over wat ze al weten. De leerling is nu veel actiever bezig, dan wanneer ik dit klassikaal doe via het digibord.’
