De laatste schoolweken: drukte, emoties en toe aan vakantie!

Sommige kinderen lijken een soort radar te hebben voor de gevoelens van anderen. Ze pikken de sfeer in een klas haarfijn op, merken spanning op bij volwassenen en nemen soms emoties van anderen bijna letterlijk over. Dit noemen we ook wel emotionele hooggevoeligheid. Psycholoog Elaine Aron beschrijft hoe hoogsensitieve kinderen prikkels diepgaander verwerken en sneller overprikkeld raken. Daarbij komt dat hun stresssysteem vaak alerter is. Ze staan als het ware continu ‘aan’, juist om grip te krijgen op hun omgeving. En dus juist in dit soort ‘rommelige’ laatste schoolweken.

Tegelijkertijd is het ook een prachtige eigenschap: deze kinderen zijn vaak zorgzaam, betrokken en sociaal sterk. Maar in een drukke periode, waarin de leerkrachten zelf ook op hun tandvlees lopen kan die gevoeligheid ineens veel van hen vragen. Vanuit mijn werk in het onderwijs weet ik hoe intens die laatste weken zijn voor juffen en meesters. Rapporten, overdrachten, afscheid nemen, opruimen… Het vraagt veel. En kinderen voelen dat. Niet als iets ‘slechts’, maar wel als iets wat meespeelt in hoe veilig en ontspannen zij zich voelen.

En dan, ineens… vakantie. De structuur van school valt weg, de agenda is leeg, en dat lijkt heerlijk. Toch zie ik vaak dat het voor kinderen echt even schakelen is. De overgang van een druk schoolritme naar de rust van de zomervakantie is groot. Sommige kinderen zijn de eerste dagen onrustig, hangen een beetje, slapen slecht of worden zelfs ziek.

Dat is niet zo gek. Onderzoek wijst uit dat stress, zelfs positieve spanning invloed heeft op ons immuunsysteem. Wanneer die spanning wegvalt, komt er ruimte voor herstel. Het is alsof het lichaam dan pas mag ‘instorten’. Het bekende fenomeen van “ziek worden in de vakantie” is dus eigenlijk een logisch gevolg van een lange periode van alertheid of drukte. Kinderen hebben tijd nodig om te landen en om te ontladen.

Hoe ga je daar als ouder mee om? Eerlijk gezegd: ik vind dit als mama altijd enorm pittige weken. Ik zie aan mijn dochter dat ze sneller van slag is en meer behoefte heeft aan nabijheid. Daarom probeer ik de lat wat lager te leggen. We plannen minder en kiezen vaker voor simpele momenten samen.

Buiten zijn helpt bij ons goed. Naar het bos gaan, samen wandelen of gewoon een stukje fietsen. Tijdens die rustige momenten komen de gesprekken vaak vanzelf. Laatst ging ik hardlopen en mijn dochter stepte over de dijk mee. Halverwege begon ze ineens te vertellen: over kleine ruzietjes in de klas, over hoe het was om te wennen in groep 3 en over wat ze van volgend schooljaar verwacht. Zulke momenten ontstaan niet als je er expliciet naar vraagt, maar wel als je samen iets doet, zonder haast. We liepen meteen even langs het nieuwe lokaal van groep 3 om een kijkje te nemen.

Zo’n overgangsperiode hoeft niet perfect te verlopen. Ik hoor veel moeders die merken dat hun kind moe is, prikkelbaar is of woede-uitbarstingen heeft. Ik heb de gouden toverformule voor die laatste periode nog niet gevonden, maar ik weet het hoort erbij! Op de één of andere manier scheelt het al als ik van andere moeders ook hoor dat ze dit ervaren.

In de overgang van school naar vakantie kan het ook fijn zijn om op een luchtige manier nog even bezig te zijn met leren. Geen werkboekjes of huiswerkstress, maar gewoon gezellig samen een quiz of spelletje doen op Squla. De educatieve quizzen en games sluiten aan bij de leerstof van school en zijn laagdrempelig en speels. Wat bij ons goed werkt, is af en toe samen alvast een kijkje nemen in wat er volgend schooljaar aan bod komt. Even snuffelen aan de rekensommen of taalopdrachten van de nieuwe groep. Niet om te oefenen, maar om te ontdekken. Dat geeft vaak een gevoel van vertrouwen: “O, dit kan ik al een beetje!” en haalt wat spanning weg over wat komen gaat.

Dus aan alle ouders en leerkrachten: wees mild. Naar de kinderen en vooral naar jezelf. Deze weken zijn intens, vol emoties, veranderingen en dingen die nog af moeten. En eerlijk? Ik weet het zelf ook niet altijd. Soms ploeter ik er gewoon een beetje doorheen. Maar ik weet inmiddels: ook dit gaat weer voorbij.

Deze blog is geschreven door Shelby Vos-van Andel | Juf Shelby | Bachelor of Education PABO | Master SEN (MSEN) intern begeleider en gedragsspecialist in het basisonderwijs. Na het afronden van de PABO heeft ze zich gespecialiseerd in gedrag middels de Master SEN-Special Educational Needs. Daarnaast is ze mama van Fayenn (6) en Mace (3).

Geraadpleegde bronnen:

Aron, E. N. (1996). The highly sensitive child: Helping our children thrive when the world overwhelms them. New York: Broadway Books.

Dhabhar, F. S. (2014). Effects of stress on immune function: The good, the bad, and the beautiful. Immunologic Research, 58(2-3), 193–210.