Niet streng, wel duidelijk. Juf Shelby over liefdevol opvoeden met kaders

Grenzen geven duidelijkheid. En duidelijkheid geeft rust. Opvoedkundige Els Vandingenen beschrijft dat liefdevolle grenzen kinderen niet beperken, maar juist veiligheid en houvast bieden. Door consequent te zijn en duidelijk aan te geven wat wel en niet kan, weten kinderen waar ze aan toe zijn en dat zorgt voor rust, vertrouwen en verbondenheid (Vandingenen, 2021).

‘Grenzen kinderen helpen om de wereld te begrijpen: wat mag wel, wat mag niet, en waarom.‘ – Juf Shelby

Grenzen stellen is niet streng zijn om het straffen. Kinderen moeten leren dat niet alles kan, en dat hun gedrag gevolgen heeft. Dat is jouw taak als opvoeder. Toch vinden veel ouders dit moeilijk: we willen graag aardig gevonden worden en de ‘leuke ouder’ zijn.
Maar denk eens terug aan je leerkrachten van vroeger. Vaak waren de ‘goede juffen en meesters’ niet de soepelste, maar de duidelijkste. Ze waren streng maar rechtvaardig, kwamen afspraken na en boden veiligheid. In klassen waar alles mocht, ontstond juist onrust.
Dat geldt ook thuis. Onze kinderen hebben niet de liefste ouder nodig, maar de duidelijkste. Dus zeg niet te vaak “misschien” of “straks” ; dat schept verwarring. Zeg de dingen duidelijk: “Nee, dit mag niet.” Dat klinkt eenvoudig, maar het geeft helderheid en vertrouwen.

Grenzen stellen hoeft niet hard of negatief te klinken. Soms kun je het positief verwoorden, vanuit een ‘ja‘. Dat roept veel minder discussie of weerwoord op dan een ‘nee’.
Bijvoorbeeld: “Ja… ik snap dat je nog wilt spelen, het is ook leuk hier. Je mag nog één ding kiezen en dan gaan we naar huis.” Zo blijf je vriendelijk, maar toch héél duidelijk.

In het boek “Jagen, verzamelen, opvoeden” beschrijft auteur Michaeleen Doucleff (2021) hoe Inuit-ouders hun kinderen corrigeren zonder te schreeuwen of te straffen. Ze gebruiken gezichtsuitdrukkingen en mimiek om gedrag bij te sturen. Een afkeurende blik zegt genoeg en roept geen discussie op. Dat laat zien dat grenzen ook zacht en liefdevol kunnen zijn, zolang je consequent blijft.

Tijdens mijn master SEN-opleiding tot Gedragsspecialist leerde ik veel over oplossingsgericht werken, geïnspireerd door Insoo Kim Berg. Zij zei ooit: “Praat minder over problemen, en meer over wat werkt.” (Berg & De Jong, 2013)

In een klas met veel negatief gedrag probeerde ik eens iets anders: ik observeerde een hele dag lang alleen wat goed ging en schreef dat allemaal op. Aan het eind van de dag las ik dat voor: “Tessa hielp haar buurman met rekenen. Nick werkte geconcentreerd ondanks het lawaai.”
Non-verbaal liet ik die dag zien dat ik alleen op de positieve dingen lette. En dat werkte! De sfeer veranderde direct. De kinderen straalden en werden gefocust om nog meer ‘goed gedrag’ te laten zien toen ze doorhadden dat ik juist die dingen opschreef.

Ook thuis kun je dit toepassen. Benoem niet alleen wat je níet wilt, maar juist wat je wél verwacht. Nog beter: laat je kind het zelf zeggen.
“We gaan straks naar de kerk, weet jij hoe we daar doen?”
Je zult verbaasd zijn hoe goed kinderen zelf kunnen verwoorden welk gedrag passend is. En wat ze zelf zeggen, zullen ze eerder naleven.

We willen graag leuk gevonden worden. Maar opvoeden is geen wedstrijd in ‘de leukste ouder zijn’. Kinderen hebben duidelijkheid nodig, want dat geeft veiligheid. Wanneer de ene dag iets wel mag en de volgende niet, worden ze onzeker.

Ik zie dit vaak terug bij gescheiden ouders. Uit liefde of schuldgevoel wordt er soms meer toegestaan: “Ik wil het gezellig houden, ze zijn toch maar een paar dagen hier.”
Begrijpelijk, maar niet helpend. Kinderen leren snel de verschillen tussen ouders uit te spelen. Beter is om vanuit rust en consequentie te handelen. Duidelijkheid is een vorm van liefde.

Grenzen stellen betekent niet dat je alles moet corrigeren. Soms is het ook goed om iets even te laten gaan. Niet elk slordig woordje of zuchtje hoeft een discussie te worden. Vraag jezelf af: is dit het waard om mijn energie aan te besteden?

En let op je eigen “emmertje”. Als je al moe bent of gestrest, schiet je sneller uit je slof. Op de Pabo leerde ik ooit: word boos vóórdat je woest bent.
Zeg dus rustig wat je grens is, voordat je emmer overloopt. Want als je zelf kalm blijft, leert je kind dat grenzen duidelijk én liefdevol kunnen zijn. En soms betekent het ook wel eens dat je een klein dingetje even laat gaan.

Grenzen stellen is niet de tegenhanger van liefde, het ís een vorm van liefde. Je zegt met elke grens eigenlijk: ik geef om jou, en ik zorg dat jij je veilig kunt ontwikkelen.
Wees duidelijk, blijf warm en soms: choose your battles.
Dan groeit je kind niet alleen op met regels, maar vooral met richting.

Deze blog is geschreven door Shelby Vos-van Andel, leerkracht, intern begeleider en gedragsspecialist in het basisonderwijs. Na het afronden van de PABO verdiepte ze zich in gedrag en begeleiding met de Master SEN (Special Educational Needs). Vanuit haar ervaring in de klas én als moeder van Fayenn (6) en Mace (3), schrijft ze onder de naam ‘Juf Shelby‘ over opvoeding, onderwijs en gedrag.

Geraadpleegde bronnen:
Berg, I. K., & De Jong, P. (2013). De kracht van oplossingen: Handboek oplossingsgericht werken (4e druk). Pearson Benelux.

Doucleff, M. (2021). Jagen, verzamelen, opvoeden: wat we kunnen leren van traditionele opvoeding. Spectrum.

Vandingenen, E. (2021). Liefdevol grenzen stellen aan je kind. Uitgeverij De Kler.