Waarom minder helpen je peuter juist sterker maakt, juf Shelby legt uit

Uit recent onderzoek blijkt dat autonomie een van de belangrijkste pijlers is voor een gezonde ontwikkeling van kinderen (Deci & Ryan, zelfdeterminatietheorie). Wanneer kinderen het gevoel krijgen dat ze zélf invloed hebben, groeit hun motivatie en zelfvertrouwen.

Ook in het boekje Lastige kinderen? Heb jij even haast, van Berthold Gunster wordt benadrukt dat loslaten en ruimte geven vaak meer oplevert dan sturen en corrigeren. Het idee: als je niet steeds de oplossing aandraagt, geef je je kind de kans om zelf te ervaren, fouten te maken én trots te zijn op wat lukt.

In de praktijk betekent dit dat jij als ouder een stapje terug moet doen. Natuurlijk gaat het veel sneller als jij even de jas dichtdoet en de schoenen aantrekt. Maar elke keer dat jij het overneemt, mist je peuter een oefenkans. Het voelt misschien als tijdverlies, maar zie het als een investering: geef je kind een week lang de ruimte om zelf te oefenen, dan zal het daarna ineens zélf de jas dicht kunnen doen. En geloof me, die trotse blik van “Kijk, ik kan het zelf!” is goud waard.

Niet alleen in praktische vaardigheden, maar ook bij nieuwsgierige vragen werkt dit principe. Peuters hebben vaak veel vragen: “Waarom zijn er vogels?” Of “Hoe komt de regen uit de lucht?” Vanuit onze rol als ouder zijn we vaak geneigd een hele les biologie of aardrijkskunde te geven. Veel leerzamer is het om je kind terug te vragen: “Wat denk je zelf?” Of samen op onderzoek te gaan: “Hoe kunnen we daarachter komen?” Zo stimuleer je niet alleen een onderzoekende houding, maar versterk je vooral het gevoel van competentie. Je kind ervaart: ik kan zelf dingen ontdekken! En dát gevoel legt de basis voor zelfvertrouwen en nieuwsgierigheid, ook later op school.

Vaak proberen we als ouder een ‘gids‘ te zijn voor onze kinderen. Alles uitleggen, ze leren wat wij weten en behoeden voor fouten (vooral de fouten die je zelf gemaakt hebt). Maar werkt dat eigenlijk wel zo?

Ik raakte als juf en mama enorm geïnspireerd door een theatervoorstelling van Berthold Gunster (Omdenken) over je rol als ‘Sherpa‘ in plaats van ‘gids’. (Sherpa’s zijn een bergvolk en hun belangrijkste taak is het dragen van de last van bergbeklimmers en dat is super zwaar werk. De Sherpa bepaalt niet zoals een gids de eindbestemming, maar is de ‘pakezel’ voor de tocht).

De Sherpa is weliswaar een ‘ondersteuner’ met kennis over het landschap, ervaring en deskundigheid; hij zal waarschuwen als dat nodig is… Maar de Sherpa weet dat het niet zijn tocht is, maar de tocht van de ander. Dat is naar mijn idee ook het doel van ouderschap. Onze kinderen zijn er niet voor ons, maar wij zijn er voor onze kinderen.

We geven onvoorwaardelijke liefde, aandacht, tijd en energie aan onze kinderen en dat is prachtig! Maar bij het grootbrengen van onze kinderen moeten we niet als een gids een eindbestemming opleggen die wij voor ogen hebben. Het is de eigen tocht van je kind. Je ondersteunt waar nodig, maar geeft je kind ook de eigen ruimte en zelfstandigheid waar nodig.

Een mooi principe dat ik als gedragsspecialist leerde vanuit de theorie over oplossingsgericht werken (OGW) is het geven van ruimte aan het kind om zelf met oplossingen te komen. De term “op je handen zitten” is daarbij een mooie metafoor: het betekent dat je als volwassene je drang om in te grijpen, te adviseren of de regie over te nemen even onderdrukt.

Letterlijk op je handen zitten voorkomt dat je automatisch in de actie-modus schiet. En dat is vaak moeilijk: als ouder zie je hoe snel je kind geholpen is als jij het even overneemt. Maar juist door die drang te onderdrukken, geef je je kind de kans om zélf te ontdekken en te oefenen. Het is een oefening in vertrouwen: je laat merken dat je gelooft in de eigen kracht en creativiteit van je kind. Zoals oplossingsgericht werken benadrukt: geef pas advies als erom gevraagd wordt, stel open vragen en laat ruimte voor stilte. Want in die ruimte groeit zelfstandigheid en trots.

Loslaten is soms het moeilijkste wat er is. Het vraagt van jou als ouder vertrouwen, geduld en de moed om niet altijd in te grijpen of je kennis ongevraagd te delen. Maar juist in dat loslaten schuilt de kracht: je kind ontdekt dat het zelf stappen kan zetten, fouten mag maken én oplossingen kan vinden. Dat geeft niet alleen vaardigheden voor nu, maar ook een stevig fundament voor zelfvertrouwen voor in de toekomst.

Deze blog is geschreven door Shelby Vos-van Andel, leerkracht, intern begeleider en gedragsspecialist in het basisonderwijs. Na het afronden van de PABO verdiepte ze zich in gedrag en begeleiding met de Master SEN (Special Educational Needs). Vanuit haar ervaring in de klas én als moeder van Fayenn (6) en Mace (3), schrijft ze onder de naam ‘Juf Shelby‘ over opvoeding, onderwijs en gedrag.

Geraadpleegde bronnen:

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227–268.

Gunster, B. (2011). Lastige kinderen? Heb jij even geluk. Omdenken BV.

Positieve Focus. (z.d.). 10 tips om (nog meer) oplossingsgericht te werken. Geraadpleegd op 22 september 2025, van https://www.positievefocus.nl/post/10-tips-om-nog-meer-oplossingsgericht-te-werken