Toetsen, hoe werkt het op Squla?

Rian Senden

Het onderwerp toetsen is regelmatig een heet hangijzer en zorgt op allerlei vlakken voor smakelijke discussies, niet alleen in het basisonderwijs, maar zeker ook in het vervolgonderwijs. Is (zoveel) toetsen wel nodig? Draagt het bij aan de ontwikkeling van kennis en vaardigheden van je kind of zorgt het alleen maar voor onrust en stress? Toetsen de huidige toetsen binnen het primair onderwijs wel de juiste kennis en vaardigheden? Moet je je kind wel of niet voorbereiden op een toets?

Daarnaast wordt er de laatste jaren steeds meer gebruik gemaakt van ‘toetsjargon’. Niet alleen door de onderwijssector maar ook in de media hoor je steeds vaker termen als formatief toetsen, feedback, leerdoelen of adaptief toetsen. Ook de toetscultuur in Nederland wordt regelmatig onder de loep genomen; hebben we in Nederland te maken met het fenomeen ‘teaching to the test’, en als dat zo is, is dat een negatieve factor en moeten we daar iets mee doen?

Wat achtergrond over bovenstaande is wel op zijn plaats. Er zijn in Nederland een aantal bedrijven vergaand gespecialiseerd in het ontwikkelen van toetsen, denk aan Cito of Bureau ICE. Deze bedrijven ontwikkelen bijvoorbeeld de toetsen voor de leerlingvolgsystemen of de doorstroomtoets. Het regelmatig toetsen van kennis en vaardigheden heeft uiteraard een doel en wordt over het algemeen als nuttig ervaren.

Waarom wordt er getoetst? Een aantal redenen:

  1. We meten hiermee de stand van zaken van bepaalde kennis en vaardigheden (denk bij kennis aan bijvoorbeeld topografie of Engelse woordjes, denk bij vaardigheden aan bijvoorbeeld studievaardigheden, rekenen of begrijpend lezen).
  2. We kunnen achterhalen of leerdoelen wel of niet zijn behaald en of er ergens hiaten zijn, zowel op leerlingniveau als op bijvoorbeeld schoolniveau.
  3. We kunnen voortgang in kaart brengen door toetsresultaten af te zetten tegen eerdere resultaten.
  4. We kunnen hiermee het leerproces stimuleren en leerlingen motiveren.

Alle punten spreken redelijk voor zich, maar het laatste punt wordt vaak vergeten. Toetsen kunnen zeker wel motiveren en het leerproces op gang helpen. Het geldt voor iedereen dat iets leuker wordt om te doen zodra je er beter in wordt. Voordat het zover is, is het van belang dat het leuk is om te oefenen. Dat gebeurt uiteraard op school, maar ook op een platform als Squla. Kinderen oefenen met Squla op een leuke en motiverende manier met de toetsstof die de revue passeert op de basisschool. 

De belangrijke toetsmomenten op de basisschool zijn de halfjaarlijkse momenten dat de toetsen van het leerlingvolgsysteem worden afgenomen en aan het einde van de basisschool, in groep 8, is dat natuurlijk de doorstroomtoets. De doorstroomtoets is een zogenoemde summatieve toets. Op grond van de uitslag van deze toets wordt de leerling toegelaten tot een bepaald schoolniveau. De doorstroomtoets, wat voorheen ‘eindtoets’ heette, is verplicht voor scholen, maar bepaalt sinds 2015 niet meer alleen het advies. Het advies van de leerkracht is bepalend, de leerkracht geeft het eerste advies. Dit is de huidige stand van zaken, maar deze is voortdurend onderhevig aan discussie en politieke keuzes. 

De verplichte onderdelen van de doorstroomtoets: taal en rekenen volgens het referentiekader Taal en Rekenen, hierin staat de voor het primair onderwijs verplichte leerstof voor de vakken taal en rekenen beschreven. Alles wat de verschillende doorstroomtoetsen van de bestaande aanbieders naast de onderdelen voor taal en rekenen bevatten is optioneel voor de school. Vanaf schooljaar 2023-2024 kunnen scholen kiezen uit zes verschillende aanbieders voor de verplichte doorstroomtoets. Dit zijn veelal dezelfde aanbieders als die van de eindtoets, zoals Cito (Leerling in beeld doorstroomtoets), Bureau ICE (IEP-doorstroomtoets) en A-VISION (Route 8-doorstroomtoets).

De toetsen meten inhoudelijk uiteraard hetzelfde, maar de wijze van aanbieden en afname is verschillend. Denk hierbij aan digitaal of papier, bij digitaal adaptief of niet. Scholen kiezen de toets die het beste bij hun visie past.

Hoe werkt het vak toetsen op Squla?

Bij groep 8 legt de oefenstof op Squla de focus op het oefenen voor de doorstroomtoets van de 3 grootste aanbieders, maar dat betekent niet dat het niet zinvol is om met deze stof te oefenen als de school van uw kind een andere doorstroomtoets heeft gekozen. Zoals gezegd, de (verplichte) inhoud is voor alle toetsen grotendeels gelijk en hier kan dus voor alle toetsen naar hartenlust mee worden geoefend.

Basisscholen zijn sinds schooljaar 2014-2015 verplicht om te werken met een LVS, een leerlingvolgsysteem:

  • Het LVS is een landelijk meetinstrument, verplicht gesteld door de onderwijsinspectie.
  • Het geeft leerkrachten inzicht in de ontwikkeling van leerlingen, zowel individueel als afgezet tegen de groep.
  • Zowel methodegebonden als niet-methodegebonden toetsen kunnen worden ingevoerd in het leerlingvolgsysteem, evenals handelingsplannen.

Hiermee heeft een leerlingvolgsysteem niet alleen een summatieve functie (de uitslagen ervan tellen wel degelijk mee bij bijvoorbeeld de overgang naar een volgend leerjaar), maar ook een formatieve functie: je brengt er (de vorderingen binnen) het leerproces van het kind mee in beeld. Formatief toetsen biedt optimale mogelijkheden om het leerproces van leerlingen te stimuleren door middel van feedback en globaal gezien geeft het de leerkracht en de school inzicht in waar een groep of de school in achterblijft of juist sterk in is.

De oefenstof in Squla volgt de lijn van het meest gebruikte leerlingvolgsysteem van Nederland, dat van Cito. Dat betekent dat we in ieder leerjaar oefenstof bieden voor specifiek die toetsen die worden afgenomen binnen dat leerjaar.

Het fenomeen ‘teaching to the test’ hebben we aan het begin van deze blog genoemd; met dit begrip bedoelt men het afstemmen van het onderwijs op de toets. Op sommige scholen wordt het onderwijscurriculum zo ingericht dat het (alleen maar) focust op het voorbereiden van leerlingen voor een gestandaardiseerde test. Teaching to the test is echter zeker niet hetzelfde als een goede voorbereiding op een toets. Met een goede voorbereiding leg je de connectie tussen het genoten onderwijs en de gestandaardiseerde toets. Kun je als ouder je kind helpen in de voorbereiding op deze toetsen? Ja, dat kan zeker! Is dat altijd nodig? Nee, in principe wordt alle voorbereiding op school gedaan, simpelweg door het volgen van de methodes, maar het kan wel degelijk fijn zijn voor je zoon of dochter om te weten wat je kunt verwachten:

  1. Welke toetsen zijn er allemaal?
  2. Op wat voor manier worden de vragen gesteld?
  3. Hoe ziet begrijpend lezen eruit? 
  4. Of welke onderdelen bevat rekenen allemaal?
  5. Waar moet ik op letten bij het maken van de toets?
  6. Hoe kan ik ervoor zorgen dat ik niet meer zenuwachtig ben?

Het is fijn om ook als ouder te weten wat je kind kan verwachten. De vraagstelling die gehanteerd wordt in de toetsen is vaak anders dan in de methodes. Squla heeft de oefenstof in het vak toetsen zo geformuleerd dat deze aansluit bij de toetsen in het LVS en de verschillende doorstroomtoetsen. Samen met je kind hiernaar kijken en hiermee oefenen zal bijdragen aan zijn of haar zelfvertrouwen!